2022: Светот на раб на нова светска војна

ЈАНУАРИ

Соединетите држави и Русија на 10 јануари во Женева започнаа тешки преговори за кои Вашингтон се надеваше дека може да ја спречат опасноста од нова руска инвазија врз Украина без да се согласи со огромните безбедносни барања на Кремљ.

Рускиот заменик-министер за надворешни работи Сергеј Рјабков по состанокот изјави дека нема напредок во безбедносните разговори меѓу Москва и Вашингтон за прашањето за исклучување на идното членство на Украина во НАТО. „Мислам дека нема да очекувате да кажам поинаку освен да потврдам дека ова е една од областите каде што имаме најголеми разлики во ставовите со САД. Ние нагласуваме дека за нас е апсолутно задолжително да се погрижиме Украина никогаш да не стане членка на НАТО“.

Русија почнува да ги поставува своите барања за безбедносни гаранции во Европа до 30-те сојузници на НАТО на 12 јануари, по интензивните разговори со Соединетите држави во Женева, кои покажаа дека двете страни не можат да ги премостат големите разлики.

Во меѓувреме, американскиот претседател Џо Бајден предупреди дека рускиот претседател Владимир Путин ќе влезе во Украина и оти Русија скапо би платила за целосна инвазија, при што нејзините бизниси веројатно ќе го изгубат пристапот до американскиот долар. „Мислам дека она што ќе го видите е дека Русија ќе одговара ако изврши инвазија, и зависи од тоа што прави“.

Во јануари медиумите беа преплавени и со случајот со светскиот тениски рекет број еден Новак Ѓоковиќ кој иако добил ослободување од австралиските услови за антиковид вакцини за влез во таа земја за да се обиде да ја одбрани титулата на Австралија опен и да ги прекрши сите гренд слем рекорди.

По пристигнувањето на Ѓоковиќ доцна на 5 јануари, австралиските гранични сили го приведоа во текот на ноќта, а австралискиот премиер Скот Морисон јавно ја поддржа одлуката. „Правилата се правила. И нема посебни случаи“, рече тој.

На 10 јануари Ѓоковиќ е ослободен од притвор откако судијата одлучи дека неговото откажување на визата било неразумно. Министерот за имиграција вели дека во секој случај ги искористи личните овластувања што му се достапни за да го депортира.

Советот од тројца судии на Федералниот суд ја отфрли жалбата на Ѓоковиќ со која се бара да се укине визниот режим со едногласна, конечна одлука. Ѓоковиќ не можеше да се жали на одлуката и е депортиран.

ФЕВРУАРИ

Војната во Украина стана се поизвесна откако рускиот претседател Владимир Путин на 21 февруари објави дека Русија ќе признае два отцепени региона на истокот на Украина како независни ентитети.

Набргу по неговото обраќање, државната телевизија емитуваше снимка од рускиот претседател како потпишува декрет со кој формално ги признава отцепените региони Доњецк и Луханск како независни.

„Ова има за цел да ги заштити луѓето кои осум години биле малтретирани и подложни на геноцид од режимот во Киев дека ќе се стремиме кон демилитаризација и денацификација на Украина и ќе ги изведеме пред лицето на правдата оние кои извршиле повеќе крвави злосторства врз цивили, вклучително и руски граѓани“, рече Путин.

Неколку дена потоа, на 24 февруари Русија ја нападна Украина. Украинскиот претседател Володимир Зеленски истиот ден ги повика сите граѓани кои беа подготвени да ја бранат земјата од руските сили, велејќи дека Киев ќе им издаде оружје на секој што го сака.

По неколкудневните напади на 28 февруари на белоруската граница се одржаа разговори меѓу руските и украинските претставници со цел итен прекин на огнот и повлекување на руските сили. Разговорите беа безуспешни.

МАРТ

Руската полиција во почетокот на март приведе повеќе од 4.300 луѓе низ целата земја кои учествуваа на антивоени протести. Демонстрантите биле тепани со палки и клоцани од полицијата.

И додека борбите во Украина продолжија особено околу опколеното пристаниште Мариупол, Турција им беше домаќин на украинскиот министер за надворешни работи Дмитро Кулеба и на неговиот руски колега Сергеј Лавров кои седнаа на првите разговори на високо ниво меѓу двете земји откако Москва го нападна нејзиниот сосед.

Кулеба ја повикува Русија да дозволи евакуација на цивилите од опколениот град Мариупол преку „хуманитарен коридор“. Украинските власти велат дека жителите на Мариупол биле заробени во градот од руско гранатирање без греење, струја и вода во поголемиот дел од последните две недели.

Руската војска им нареди на Украинците во градот во југоисточниот дел на земјата да се предадат до 5 часот наутро, велејќи дека на оние што го сториле тоа ќе им биде дозволено да си заминат, додека на оние што останале ќе бидат предадени на трибуналите што ги водат сепаратистите поддржани од Русија.
АПРИЛ

Францускиот претседател Емануел Макрон ја победи екстремно десничарската ривалка Марин Ле Пен со удобна разлика во вториот круг од претседателските избори на 24 април, обезбедувајќи втор мандат и избегнувајќи го она што би било огромен шок за француската и европската политика.

„Мислам и на сите наши сонародници кои се воздржаа од гласање. Нивниот молк означуваше одбивање да се избере, на што исто така мора да одговориме. Конечно, мислам на оние кои гласаа за Мадам Ле Пен, за кои знам дека се разочарани оваа вечер“, рече Макрон по изборната победа.

Милијардерот Тесла и шефот на SpaceX, Илон Маск, во април најави дека купува удел во Твитер што го направи најголемиот поединечен акционер пред на крајот да одбие место во одборот и да понуди готовинска понуда од 41 милијарда долари за целосно да ја купи компанијата.

Маск, кој себеси се нарекува апсолутист на слободата на говорот, долго време ја критикуваше оваа платформа за социјални медиуми и нејзините политики со кои се регулира кој говор е дозволен на нејзината страница.

МАЈ

Финска и Шведска на 18 мај официјално аплицираа за приклучување кон НАТО, одлука поттикната од руската инвазија врз Украина, со што започна пристапниот процес кој се очекува да трае само неколку недели.

Шведска и Финска беа неутрални во текот на Студената војна, а нивната одлука да се приклучат на НАТО е една од најзначајните промени во безбедносната архитектура на Европа со децении, што ја одразува големата промена во јавното мислење во нордискиот регион по инвазијата на Русија на 24 февруари.

„Срдечно ги поздравувам барањата на Финска и Шведска да се приклучат на НАТО. Вие сте нашите најблиски партнери, а вашето членство во НАТО ќе ја зголеми нашата заедничка безбедност. Апликациите што ги поднесовте се историски чекор. Безбедносните интереси на сите сојузници треба да се земат предвид, а ние сме решени да работиме на сите прашања и да дојдеме до брзи заклучоци“, соопшти генералниот секретар на Алијансата Јенс Столтенберг.

ЈУНИ

Мадрид беше домаќин на самитот на НАТО кон крајот на јуни, каде што сите погледи беа вперени во Турција, Финска и Шведска додека се состанаа за да разговараат за барањата за членство на нордиските земји. Раскинувајќи со децениската политика на неутралност, Финска и Шведска поднесоа барање за членство во НАТО во светло на руската инвазија на Украина.

Но, тие се соочија со противење од Турција поради, како што рече, поддршката на нордиските земји за милитантите кои ги смета за терористи и ембаргото за оружје за Анкара.

Ратификацијата во сојузничките парламенти веројатно ќе потрае до една година, но штом ќе се направи, Финска и Шведска ќе бидат опфатени со клаузулата за колективна одбрана на НАТО член 5, ставајќи ги под заштитниот нуклеарен чадор на Алијансата.

Лидерите од Јапонија, Јужна Кореја, Грузија, Финска, Шведска, Нов Зеланд и Австралија се приклучија на состанокот на НАТО, бидејќи воената алијанса на 29 јуни ја означи Русија како „најдиректна закана“ за сојузничката безбедност по инвазијата на Москва на Украина.

ЈУЛИ

Европската унија на 20 јули постави итни планови за земјите да ја намалат употребата на гас за 15% до март 2023 година, предупредувајќи ги дека без длабоки намалувања сега би можеле да се борат за гориво во текот на зимата, доколку Русија го прекине снабдувањето.

Претседателката на Европската комисија Урсула фон дер Лајен тогаш излезе со ваква оценка: „Русија не уценува. Русија ја користи енергијата како оружје и затоа, во секој случај, без разлика дали тоа е делумно, големо прекинување на рускиот гас или целосно прекинување. на рускиот гас, Европа треба да биде подготвена“.

Во меѓувреме Русија и Украина потпишаа историски договор на 22 јули за деблокирање на извозот на жито од пристаништата на Црното Море и олеснување на меѓународната криза со храна, додека Соединетите држави ветија поголема воена поддршка пет месеци по инвазијата.

Руски ракети го погодија јужното украинско пристаниште Одеса на 23 јули, соопшти украинската војска, заканувајќи се со договорот потпишан само еден ден порано за деблокирање на извозот на жито од пристаништата на Црното Море и олеснување на глобалниот недостиг на храна предизвикан од војната.

АВГУСТ

Михаил Горбачов, кој ја заврши Студената војна без крвопролевање, но не успеа да го спречи распадот на Советскиот Сојуз, почина на 30 август на 91-годишна возраст.

Портпаролот на Владимир Путин, Дмитриј Песков, го опиша Горбачов како извонреден државник кој помогнал стави крај на Студената војна, но чија улога во историјата беше контроверзна.

Рускиот министер за надворешни работи Сергеј Лавров изјави дека Горбачов, првиот и единствен претседател на Советскиот Сојуз, ги сметал Источна Украина и Крим за руски територии, и во историска и правна смисла, според одговорите дадени во интервјуата.

Претседателката на Претставничкиот дом на Соединетите Американски Држави, Ненси Пелоси, се состана со тајванскиот претседател Цаи Инг-вен, ветувајќи „железна“ поддршка за демократијата на островот. Пелоси пристигна во Тајпеј во почетокот на август на ненајавено патување, кое наиде на осуда и ветувања за одмазда од Пекинг.

По обраќањето во Парламентот на Тајван, Пелоси доби медал на честа за нејзината цврста поддршка на демократијата на островот.

Пекинг го покажа својот гнев од присуството на Пелоси на островот за кој вели дека е дел од Кина со наплив на воени активности во околните води, со тоа што го повика американскиот амбасадор во Пекинг и најави прекин на неколку земјоделски увози од Тајван.

Во големите монсунски дождови што го погодија Пакистан загинале најмалку 1.000 луѓе, а биле погодени повеќе од 33 милиони други. Патишта, земјоделски култури, инфраструктура и мостови беа однесени од невидени поплави. Пакистан апелираше за меѓународна помош и некои земји испратија резерви и спасувачки тимови.

Во исто време шумски пожари и топлотни бранови ја зафатија Европа. Европските земји на југот се соочија со температури кои често надминуваа 40 степени Целзиусови. Шумски пожари изгореа повеќе од 19.000 хектари во регионот Валенсија во источна Шпанија. Климатските промени оставија делови од Пиринејскиот полуостров најсуви во последните 1.200 години.

СЕПТЕМВРИ

Британскиот премиер во заминување Борис Џонсон беше аплаудиран од вработените додека за последен пат ја напушти Даунинг стрит на 6 септември, откако беше принуден да поднесе оставка по серијата скандали. Откако го одржа прошталниот говор пред Даунинг стрит, тој го напушти Лондон за да отпатува во Шкотска и формално да и ја поднесе оставката на кралицата Елизабета.

„За само неколку часа, ќе бидам во Балморал за да ја видам Кралицата, а факелот конечно ќе му биде предаден на новиот конзервативен лидер“, рече Џонсон.

Лиз Трас отиде во замокот Балморал на 6 септември 2022 година за да биде официјално назначена од кралицата Елизабета за следен британски премиер.

Фотографиите објавени од состанокот беа последните слики на кралицата Елизабета издадени пред да умре 96-годишниот монарх два дена подоцна.

Новиот британски министер за финансии Кваси Квартенг најави историски намалувања на даноците на 23 септември во економската агенда финансирана со најголемото зголемување на задолжувањето од 1972 година, што ги доведе пазарите во слободен пад и фунтата паѓа на рекордно ниско ниво.

Британската премиерка Лиз Трас продолжи да ја брани планираната агенда на владата до октомври кога таа го разреши Квартенг, а и самата поднесе оставка неколку дена подоцна.

Младата Иранка, Махса Амини почина во притвор на 16 септември, откако беше уапсена од полицијата за морал, која го спроведува строгиот кодекс на облекување во Иран. Смртта на 22-годишната жена предизвика масовни протести на жени кои ги палеја шамиите и скандираа „смрт за диктаторот“ и „жена, живот, слобода“.

До крајот на месецот, десетици луѓе биле убиени во демонстрациите додека безбедносните сили ги задушуваат немирите, според Амнести интернешенел. Низ целиот свет се одржуваа собири за поддршка на протестите предводени од жените во Иран, при што некои жени во знак на протест ја крателе косата.

Иранскиот врховен лидер на 3 октомври рече дека смртта на Махса Амини во притвор е „горчлив инцидент“ предизвикан од иранските непријатели.

Во своите први изјави во врска со смртта на 22-годишната жена откако беше уапсена за носење облека која се сметаше за неисламска, ајатолахот Али Хамнеи даде целосна поддршка на безбедносните сили кои се соочуваат со протестите кои се разгореа од смртта на Амини, коментари кои би можеле да навестат пожестока акција за задушување немири повеќе од две недели од нејзината смрт.

Безбедносните сили, вклучително и полицијата и волонтерската милиција Басиџ, водеа задушување на протестите, при што илјадници беа уапсени и стотици повредени, според групите за заштита на човековите права, според кои билансот на загинатите е над 130.

ОКТОМВРИ

Новоизбраниот бразилски претседател Луис Инасио Лула да Силва на 30 октомври вети дека ќе ја обедини поделената земја во говорот откако го победи актуелниот претседател Жаир Болсонаро во вториот круг од претседателските избори.

Луис Инасио Лула да Силва, собра илјадници луѓе во Сао Паоло на 30 октомври по победата на претседателските избори во вториот круг, ветувајќи дека ќе се справи со сиромаштијата и велејќи им на поддржувачите дека Болсонаро сепак треба да го повика да признае.

Врховниот изборен суд (ТСЕ) го прогласи Лула за следен претседател, со 50,9 отсто од гласовите наспроти 49,1 отсто за Болсонаро. Инаугурацијата на 77-годишниот Лула е закажана за 1 јануари.

НОЕМВРИ

Американците на 8 ноември ги дадоа последните гласови на тесно борбените избори кои одредуваа дали републиканците ќе ја освојат контролата врз Конгресот, што ќе им даде моќ да блокираат голем дел од агендата на претседателот Џо Бајден во следните две години.

Бајден, кој е колеги демократи помина подобро од очекуваното, на 9 ноември рече дека исходот е добар за демократијата, но резултатите покажаа дека Американците и понатаму се фрустрирани.

„Тоа беше добар ден, мислам, за демократијата. И мислам дека беше добар ден за Америка. Нашата демократија е тестирана во последните години, но со нивните гласови , американскиот народ зборуваше и уште еднаш докажа дека демократијата е тоа што сме. Државите низ целата земја забележаа рекорден одѕив на гласачите и срцето и душата на нашата демократија, гласачите, избирачките работници и изборните службеници, тие ја завршија својата работа и тие ја исполнија својата должност, и очигледно без многу мешање, без никакво мешање изгледа, и тоа е завет, мислам, за американскиот народ“.

ДЕКЕМВРИ

Косовската полиција на 10 декември го уапси поранешниот полицаец Дејан Пантиќ под обвинение за учество во напад врз членови на општинската изборна комисија, кои се обидувале да организираат предвремени избори за градоначалник. Тој напад беше окарактеризиран како „тероризам“.

Локалните Срби одговорија со подигање барикади. Во меѓувреме, изборите, кои беа закажани за 18 декември, беа одложени за април 2023 година.

Претходно, на почетокот на ноември, градоначалниците во општините на северот поднесоа оставки за да се спротивстават на одлуките на Владата на Косово за пререгистрација на возилата од српски таблички на косовски.

Тогаш припадниците на српската заедница ја напуштија косовската полиција и судството на север. Меѓународната заедница, вклучително и ЕУ и САД, бараат решение што ќе ја стабилизира ситуацијата.

Во Катар на 18 декември заврши Светското првенство во фудбал, кое и покрај контроверзите што ги предизвика, од тоа како оваа земја стана домаќин на еден од најголемите спортски настани во светот до тоа дека таму владеат строги исламски закони кои ќе бидат пречка за навивачите и репрезентации, мина во најдобар ред. Катар се претстави како добар домаќин, со беспрекорна организација на натпреварите и прекрасни стадиони.

За сето тоа беа потребни многу пари, велат дека ова светско првенство чинело колку претходните три заедно, но очигледно тоа не им претставуваше проблем на Катарците.

Покрај тоа, на светскиот куп беа прикажани интересни натпревари а сето заврши со возбудливо финале меѓу бранителот на титулата Франција и репрезентацијата на Аргентина предводена од Лионел Меси. Славеа Аргентинците.

Извор: Радио Слободна Европа