Камати: Недела на одлука за Европската централна банка

Јасно е дека Европската централна банка ќе ги зголеми каматните стапки – за првпат по повеќе години. Во исто време, единственото возбудливо прашање е: колку високи ќе бидат тие?

Инфлацијата во еврозоната е поголема од 8 отсто, курсот на еврото на ниво на вредност на доларот и кризата во владата во Италија: во такво опкружување Советот на Европската централна банка ќе се сретне во четврток  (21.7.) да одлучи за натамошната насока на монетарната политика.

На последниот состанок на Советот во јуни, претседателката на Европската централна банка (ЕЦБ), Кристин Лагард, најави пресврт кога станува збор за каматните стапки. Првпат во последните единаесет години. За почеток се очекува раст на референтните каматни стапки за 25 базични поени, а потоа во септември веројатно и за 50 базични поени. Времето на негативни каматни стапки најдоцна тогаш ќе биде минато.

Многу банки веќе реагираа. Само во Германија речиси 50 финансиски институции во целост ги елиминираа затезните камати на депозитите на нивните клиенти, а веројатно ќе ги има повеќе во наредните недели.

ЕЦБ во долгови

Важно е и прашањето колку брзо ЕЦБ ќе ги подигне каматните стапки. „ЕБЦ задоцни“, вели Гертруд Трауд, главен економист во Хелабе, покраинска банка во Хесен и Тирингија. Со оглед на историски високата стапка на инфлација од 8,6 насто во еврозоната, таа оценува оти ситуацијата е „неизвесна“. „Централните банки ширум светот веќе ги подигнаа каматните стапки, а ЕЦБ сега мора да покаже дека сериозно ја сфаќа својата работа и оти се бори против инфлацијата.“

Спорни се, меѓутоа, и темпото и обемот за нормализирање на монетарната политика. Со тоа се соочува и Советот на ЕЦБ. Претседателот на Бундесбанка, Јоахим Нагел, проценува дека би можело дури да дојде и до подигнување на клучните каматни стапки до таканаречен рестриктивен опсег, шти активно би ја забавило економијата. Нагел е еден од оние кои би затегнале, додека оние кои се полабав пристап предупредуваат на ризици од рецесија, особено поради војната во Украина. И курсот е, исто така, контроверзно прашање меѓу економистите.

Повеќе од 25 базични поени?

Според проценките на Карстен Јуниус, главен економист во швајцарската банка Сафра Сарсин, каматните стапки би можеле да се зголемат за 50 базични поени. Поради тоа, тој смета дека ЕЦБ не би требала веќе во толкава мерка да се фокусира на таканаречениот „forward guidance“, инструмент со кои централните банки се обидуваат со објавување на своите прогнози за идните каматни стапки да влијаат врз очекувањето на пазарот.

Дури и ако ЕЦБ на почетокот направи само мал чекор, и натаму е важно, смета Гертруд Трауд, таа јасно да стави до знаење дека е подготвена да продолжи со подигање на каматните стапки и по септември. А, важно е и инфлацијата да се задржи на ниво од два отсто за да остане вредноста на еврото стабилна.

Ситуацијата, меѓутоа, за чуварите на еврото не е лесна. Тие мораат истовремено да ја нормализираат монетарната политика, а притоа да не притиснат премногу кочници, бидејќи со тоа ја гушат економијата. „Тие и онака не можат ништо да променат во врска со цените на енергијата, така што на тој начин би морале да ги намалат цените на други работи, на стока и на услуги“, укажува Маритин Лик, главен економист за Германија во „Блекорк“, најголемиот светски концерн кој управува со имотот.

Кога нема гас…

Дури и ако ЕЦБ не преземе ништо, ризикот од рецесија ќе се зголеми ако Русија во четврток (21.07) повторно не ја отвори славината за гас во „Северен тек 1“. Истиот ден се состанува Советот на Европската централна банка.

„Нормализирање“ во монетарната политика – тоа според мислењето на Мартин Лик значи приближување до „неутрална каматна стапка“, односно на каматна стапка поради која економијата не се забрзува, но и не се забавува. Тешко е, меѓутоа, да се утврди каде моментално се наоѓа еврозоната.

ЕЦБ, исто така, би можела да се најде под притисок, бидејќи разликата во каматните стапки во однос на САД се зголемува.

Откако инфлацијата во јуни во САД достигна 9,1 насто, тамошните Федерални резерви веројатно ќе ги зголемат каматните стапки за уште 75 базични поени, од сегашните 1,5 на 1,75 отсто. Со тоа се продолжува притисокот врз еврото, кое пред неколку дена веќе падна на ниво на американскиот долар.

И конечно, финансиските пазари со внимание следат што се случува во Италија. Кризата во владата во Рим воопшто не ја олеснува ситуацијата за ЕЦБ. Премиерот Марио Драги и натаму е на функција, но неизвесно е колку така и ќе остане. Во октомври дури би можело да има и нови избори.

Едгар Волк, главен економист во банкарската куќа Мецлер со седиште во Франкфурт, проценува дека во случај на чело на италијанската влада да дојдат евроскептици, тоа би можело да доведе до „значителни турбуленции“ на пазарот на државни обврзници во еврозоната. ЕЦБ веќе поради тоа најави примена на таканаречен инструмент против фрагментација. Таа на тој начин сака како мерка на претпазливост да се спречат можните турбуленции на европските пазари на државни обврзници.