Можен прекин на огнот во Украина: кој што сака?

Од средбата меѓу американските и украинските претставници во Џеда, Саудиска Арабија, се појавија надежи за привремен прекин на огнот во Украина. Преглед на интересите на најважните играчи.

Русија

Рускиот претседател  Владимир Путин  го условува одобрувањето за прекин на огнот  предложен  од САД  во  војната против Украина.  На со нетрпение очекуваната прес-конференција во четвртокот, тој повика на трајно мирно решение на конфликтот – но не отстапи од максималните барања што веќе беа изразени.

„Се согласуваме со предлогот за запирање на непријателствата“, рече Путин, заблагодарувајќи му се на американскиот претседател Доналд Трамп за неговата иницијатива да се стави крај на војната. „Но, сметаме дека овој прекин треба да биде таков што ќе доведе до долгорочен мир и ќе ги елиминира причините за конфликтот.”

Советникот на Путин, Јуриј Ушаков, претходно изјави дека предлогот за прекин на огнот е „избрзан“. Секое мировно решение мора да ги земе предвид „легитимните интереси“ на Русија и  не смее да дејствува како „земање здив за Украина“.

Според експертите, Москва сака да го потисне НАТО од Источна Европа и да го зголеми своето влијание во Украина. „Мислам дека не е реално Русија да се согласи на каков било договор во кој Украина останува суверена и независна“, изјави експертот за Русија Јанис Клуге од Фондацијата наука и политика во „Њујорк Тајмс”. Тој се осврна на повеќекратните повици на Москва за нови избори во Украина.

Во оваа стратегија се вклопуваат  условите што Москва ги поставува  за какви било мировни преговори. Тука спаѓа фактот што Москва веќе неколку пати нагласи дека не сака да толерира странски војници кои би обезбедувале мировен договор во Украина. И членството во НАТО на Украина е неприфатливо за Москва.

Малку е веројатно и враќањето на веќе припоените украински територии. Напротив. На крајот на февруари Путин му понуди на Трамп сопствен договор за експлоатирање на суровини на окупираните територии. Русија е  подготвена „да работи со странски партнери, вклучително и Американците, во новите региони“, рече Путин во телевизиско интервју.

Во Москва постои голем интерес за укинување на санкциите наметнати од Западот од почетокот на руската инвазија на Украина. Економскиот бум во Русија, првично предизвикан од воената економија, спласна. Постои закана од рецесија и инфлација.

САД

Американскиот претседател  Доналд Трамп  сака политички да се профилира како посредник за мир. Тој не можеше да го исполни своето изборно ветување дека ќе стави крај на војната во Украина во рок од 24 часа по преземањето на функцијата. Но, тој успеа да го зголеми притисокот врз Киев и Москва.

Американскиот државен секретар Марко Рубио на состанокот на министрите за надворешни работи на Г7 во Шарлевоа, Канада, изјави дека би било „совршено“ доколку пораката од состанокот е дека „САД направиле нешто добро за светот“.

Мирот, исто така, ќе му олесни на Трамп да ги намали трошоците за воена и хуманитарна помош за Украина. Тоа одговара на неговите планови да ја намали посветеноста на САД кон НАТО и да ги принуди европските земји да ги зголемат трошоците за одбрана.

Друг интерес на САД е пристапот до суровини. Украина има фосилни суровини како гас, како и важни руди. Сепак, договорот меѓу Украина и САД првично пропадна по скандалот во Белата куќа на крајот на февруари. Сепак, украинскиот претседател Володимир Зеленски сега се согласи да го потпише.

Експертите стравуваат дека притисокот што Трамп го изврши и врз самиот себеси со ветувањето дека брзо ќе ја заврши војната може да доведе до тоа  да направи далекусежни отстапки кон Путин.

Европска Унија

Војната во Украина и стравувањата од проширување на конфликтот доведоа до драстично зголемување на трошоците за одбрана во ЕУ. Земјите кои беа неутрални со децении, како Финска и Шведска, се приклучија на НАТО.

Повеќето земји-членки  на ЕУ  исто така се приклучија на економските санкции на ЕУ против Русија. „Мораме да ја ставиме Украина во најсилна можна позиција. Санкциите се средство за притисок“, рече шефицата за надворешна политика на ЕУ, Каја Калас.

Брисел, исто така, сака да го спречи растечкото влијание на Русија во Европа и затоа ја задржува можноста Украина да се приклучи на ЕУ. Земјата е кандидат за членство во ЕУ од јуни 2022 година.

Меѓу земјите кои сочувствуваат или соработуваат со Москва се земјата кандидат за членство во ЕУ Србија и земјите-членки на ЕУ Унгарија и Словачка. Во Романија, екстремно десничарскиот претседателски кандидат Калин Георгеску беше поддржан од Москва – но оттогаш беше исклучен од изборите од страна на романскиот Уставен суд.

Украина

Украинскиот претседател  Володимир Зеленски  е подготвен да направи отстапки поради огромниот притисок од САД. До неодамна, официјалната позиција на Киев беше „да не разговара со Путин“ и „да ги врати назад сите територии окупирани од Русија, вклучително и Крим и источна Украина“.

Киев сега го смета за успех тоа што американската воена помош и размената на разузнавачки информации се обновени по скандалот во Белата куќа. Во случај на евентуален договор, постои и можност за можни безбедносни гаранции.

Иако прекинот на огнот сигурно нема да вклучува враќање на окупираните територии, Украина долгорочно се надева дека ќе ги врати овие територии. Во исто време, Киев се потпира на меѓународна поддршка за да ја зајакне својата позиција и да се осигура дека притисокот врз Русија ќе се одржи.