ПУБЛИКУМ Вистината на прво место
Дали Унгарија го отстранува последниот демократски превез под Виктор Орбан? Ова прашање се наметнува деновиве додека го слушаме унгарскиот премиер. Откако Доналд Трамп ја презеде функцијата по втор пат на крајот на јануари, се чини дека го обзеде гневот, исто толку незауздан како неговиот „соборец“, како што го нарече Орбан претседателот на САД. Орбан со невидена жестокост делегитимира секаков вид критика и упатува невидени закани.
Прелиминарниот врв на ова беше таканареченото обраќање во саботата на 22 февруари. Орбан ја нарече Украина „територијата наречена Украина“ и рече дека она што ќе остане од Украина ќе биде „тампон зона“ меѓу Русија и НАТО. Неговата публика – одбраните партиски пријатели и поддржувачи – аплаудираа со воодушевување. Острите полемички забелешки се типични за овие говори во кои унгарскиот премиер се осврнува на изминатата година и ја објавува програмата за тековната година.
Орбан доби бурни овации за неговата индиректна најава дека сака да ги забрани ЛГБТК парадите на гордоста во Будимпешта во иднина, како и за неговото ветување дека во Уставот ќе стои дека личноста е или маж или жена.
За Орбан критичарите се „предавници“ и „платеници на Сорос“
Дополнително, овогодинешниот говор би можел да претставува пресвртница слична на неговиот познат говор од летото 2014 година во романскиот град Баиле Тушнад, кога тој најави создавање на „нелиберална држава“.
Накратко – Орбан смета дека унгарската влада и држава досега биле премногу попустливи и толерантни кон критичарите од секаков вид и најави остри репресии и репресивни мерки против нив. Или според неговите зборови – „голема чистка пред Велигден“.
Орбан ги нарекува своите критичари „предавници“, „псевдо-цивилни активисти“ и „платеници на Сорос“. Тој првенствено се осврнува на новинарите и вработените во невладините организации. Ги обвинува за корупција и злоупотреба на власта.
„Итно ќе создадеме уставни и законски предуслови за да не гледаме беспомошно како псевдо-граѓански организации им служат на странски интереси и организираат политички акции пред наши очи“, рече Орбан минатата сабота.
Орбан најави офанзива против критичарите откако Доналд Трамп донесе одлука за затворање на УСАИД. Оттогаш, унгарската влада отворено го нападна УСАИД и речиси секојдневно објавува соопштенија во кои ја опишува организацијата како глобална сила во сенка, чија цел е да ги собори христијанските, патриотските и национал-конзервативните влади.
За да се спротивстави на УСАИД во Унгарија, Орбан планира наскоро да испрати „специјален пратеник“ во САД за да истражи кого УСАИД финансиски поддржува во Унгарија. Орбан со недели повторува дека по враќањето на Трамп на власт, тој и неговата партија „повеќе не чувствуваат отпор, туку ветер во грб“. Во своето обраќање за состојбата на нацијата, Орбан ги предупреди сите критичари“.
„Нема да гледаме беспомошно како земаат плата и се потпираат на меѓународна заштита пред нашите очи“.
Што може да значи тоа конкретно?
Сè уште не е јасно какви конкретни чекори планираат Орбан и неговата влада против критичарите. Дневниот весник Маѓар Немзет, кој ја поддржува владата, пред неколку дена објави дека Орбан планира да ги протера критичарите од Унгарија. Оттогаш, унгарската јавност шпекулира за можни забрани за влез или одземање на државјанството како мерки против критичарите на Орбан.
Една од мерките би можело да биде проширување на овластувањата на т.н Агенција за заштита на суверенитетот. Оваа агенција е основана на почетокот на 2024 година за да ги документира „кршењата на унгарскиот суверенитет“. Нема извршни овластувања, но практично е пропаганден орган на Орбан против каква било критика на неговиот систем.
На пример, кога истражувачките новинари ќе откријат корупциски скандали во Унгарија, Агенцијата одговара со извештај во кој тие новинари се етикетирани како „агенти на странско влијание“.
Милиони го гледаа филмот „Династија“ за семејството Орбан
Конкретна причина за најавената „голема чистка“ би можел да биде најновиот филм на истражувачките новинари од тимот на Директ36, кои со години ја истражуваат корупцијата во Унгарија.
Филмот „Династија“ на Јутјуб се занимава со бајковитиот подем на членовите на семејството Орбан и нивниот потесен круг меѓу најбогатите Унгарци. Без автократското владеење на Орбан и неговите далекусежни овластувања во судството и државниот апарат, овој подем немаше да биде возможен. За само неколку недели документарецот го гледаа повеќе од три милиони луѓе.
Независни медиуми: „Орбан ослободен од ланец“
Расте незадоволството во Унгарија од корумпираниот систем на Орбан, што се гледа во силната поддршка за партијата Тиса (Почит и слобода), основана пред околу една година. Нејзиното заштитно лице е адвокатот Петер Маѓар, поранешен член на системот на Орбан.
Во анкетите, Тиса стои рамо до рамо со Фидес на Орбан или дури и го престигнува. Незадоволството е толку големо што пред две недели, за прв пат во поновата унгарска историја, судиите излегоа на улиците на Будимпешта да протестираат за независноста на судството.
Доколку дојде до промена на власта во Унгарија, Орбан, членовите на неговото семејство и бројните профитери од режимот ќе се соочат со судења и затворски казни за корупција и повредување на националните интереси. Поради тоа, изборниот закон, кој веќе е прилагоден на Фидес на Орбан, може дополнително да се измени.
Генерално, атмосферата во Унгарија е веќе порепресивна отколку во доцните години на комунистичката диктатура. Иако Орбан ја нарекува Унгарија „најслободна земја во ЕУ“, повеќето Унгарци денес се плашат јавно да го кажат своето мислење.
Независниот портал Телекс, кој вообичаено многу внимателно ги избира зборовите, го наслови својот извештај за обраќањето на Орбан до нацијата како: „Орбан пуштен од ланец“. Неделникот „ХВГ“ зборуваше за „невидена радикализација“ на Орбан. И познатиот унгарски комичар Андраш Шомоѓи го коментираше тоа велејќи: „Обвини ги своите противници за сопствените постапки“.
