Поплави во Шпанија: Дали предупредувањето дојде предоцна?

Во шпанската провинција Валенсија има натрупани автомобили, спасувачките екипи бараат исчезнати луѓе и се обидуваат да ги направат патиштата повторно употребливи. Дел од жителите се обидуваат да го спасат она што може да се спаси, други ги напуштаат најтешко погодените области. Многумина бараат засолниште кај пријатели и роднини. Регионалната влада на Comunitat Valenciana стави на располагање засолништа за луѓето чии домови беа уништени од поплавите или станаа непогодни за живеење.

Поплавите во југоисточна Шпанија, кои ги зафатија и областите на автономните региони Андалузија, Кастиља-Ла Манча и Мурсија, веќе се сметаат за поплави на векот. Според властите, загинале најмалку 158 луѓе, а сѐ уште има и луѓе кои се водат како исчезнати. Дури во четвртокот попладне (31.10) највисокото ниво на тревога за сите региони беше намалено на „портокалово“ или „жолто“.

Дали властите предоцна го предупредија населението?

Во Comunitat Valenciana „црвен“ аларм беше вклучен во вторникот (29.10). Сега сѐ погласни се обвинувањата дека властите алармирале предоцна. Според извештаите, регионалната цивилна заштита на Comunitat Valenciana испратила предупредување (ES-Alert) на нивните мобилните телефони во регионот дури во вторникот околу 20 часот. Во тој момент, веќе беа поминати 48 часа со обилни врнежи во југозападна Шпанија – вклучително и во Валенсија. Малите реки се излеаја од коритата, а улиците беа поплавени.

ES-Alert е шпанска верзија на европскиот систем EU-Alert, кој им овозможува на властите да испраќаат предупредувања до населението на мобилни телефони во одредена област во случај на катастрофа, без да се бараат телефонски броеви.

Во Валенсија и други автономни региони тест аларм со ES Alert имаше пред само една недела. Откако првично не успеа, тест алармот повторно се вклучи и на повеќето уреди пристигна со околу десет минути доцнење, пренесува регионалниот весник „Валенсија Плаза“.

Причина зошто алармот за катастрофата бил испратен дури во вторникот, според регионалниот претседател Карлос Мазон не биле технички проблеми. Тој во неколку наврати инсистираше на тоа дека дојавата е испратена во согласност со важечките протоколи за известување на населението. Во средата тој објави видео на платформата Х, во кое шефот на пожарникарите во Валенсија, Хозе Мигел Басет, го потврдува тоа и вели дека вакви предупредувања одат до илјадници луѓе и поради тоа треба да се биде внимателен и да се избегнуваат претерани реакции.

„Црвениот аларм“ дојде дури по поплавите

Обилните врнежи не се невообичаени во Шпанија, која инаку има главно сува клима. Особено на југоисток, временската формација наречена „ладни капки“ (шпански: Gota fría, или: DANA) често предизвикува екстремни количества на врнежи. Иако е позната многу децении, таа сепак претставува мистерија за метеоролозите, објаснува Андреас Валтер од Германската метеоролошка служба (ДВД): „Во принцип, ладните капки можат да се видат кај моделите (на прогнози). Сепак, ефектите – каде точно врнежите ќе паѓаат и колку ќе бидат обилни – често можат попрецизно да се проценат на само неколку часа пред настанот“.

Тоа се гледа и во предупредувањата од Државната метеоролошка агенција (АЕМЕТ). За целиот југ од земјата изминатиот викенд веќе се предвидуваше пороен дожд. Од саботата, метеоролозите постојано ги приспособуваа и појаснуваа своите прогнози и предупредувањата за тешки временски услови за различни области. Поединечни општини во Comunitat Valenciana ја откажаа наставата во вторник.

Во вторникот наутро, АЕМЕТ го заостри предупредувањето за провинцијата Валенсија од „портокалово“ на највисоко ниво – „црвено“, а во 7:47 часот и регионалната влада ја презеде оваа класификација, пишува шпанскиот весник „Ла Разон“. Околу еден час подоцна, ургентниот центар (Emergencia 112) ги советува луѓето да избегнуваат возење доколку тоа не е апсолутно неопходно. Но, животот во голема мера продолжи нормално, известуваат локалните новинари.

Непосредно пред пладне, до жителите на градовите покрај Рио Магро, кој тече низ провинцијата Валенсија од запад кон исток, стигна предупредување: Не треба да се приближуваат до реката бидејќи може да се излее од нејзините корита. Во овој момент, центарот за итни случаи на Comunitat Valenciana на својот X профил веќе постојано објавува ажурирања и предупредувања за невремето. Непосредно пред 16 часот, таа објави видео на кое се гледа како матна вода прелева улици во винскиот регион Утиел-Рекена на горниот тек на Рио Магро, носејќи автомобили со себе. Пораката за предупредување ES-Alert сè уште беше „портокалова“.

Се будат сеќавања на поплавите во долината Ар

Германските регионални политичари се соочија со слични обвинувања по катастрофалните невремиња во покраината Рајнланд-Пфалц во 2021 година. Тогаш животот го загубија 141 лица, а речиси 800 беа повредени. Уништени беа околу 500 објекти, а оштетени уште 2.500. Особено тешко беше погодена долината на притоката на Рајна – Ар.

„За да можеме да направиме споредба со поплавата во долината Ар, прво ни требаат дополнителни податоци од Шпанија“, објаснува експертот на ДВД, Валтер. „Сепак, сега е очигледно дека количината на дожд што падна во Шпанија е далеку поголема од количината што падна во долината Ар во тоа време“.

Но, не е само количината на врнежи она што обилниот дожд го претвора во катастрофа, вели Валтер: „Ако, на пример, во случајот во долината Ар врнежите паѓаа само малку посеверно, немаше да има такви катастрофални последици“. Таму се наоѓа заливот Келн-Бон, главно рамен пејзаж во кој врнежите не можат да се соберат во длабока поплава, како што тоа се случи во тесното дно на долината Ар.

Како Ар, и Рио Магро (во превод: „Тенка река“) редовно се полни кога има силен дожд. Меѓутоа, во годишен просек таа носи само околу десет проценти од водата што вообичаено ја носи Ар. Состојбата во Валенсија покажува колкава разорна моќ може да има и една ваква мирна река при екстремен дожд.