Што значи запирањето на американската воена помош за Украина

Американскиот претседател Доналд Трамп сè повеќе ги затегнува завртките во односот кон Украина, која три години по почетокот на руската инвазија е опустошена земја. По скандалот во Белата куќа, во кој американскиот претседател заедно со потпретседателот Џеј Ди Венс јавно го прекори и изврши притисок врз својот украински колега Володимир Зеленски, тој сега ја суспендира и американската воена помош за Украина. Засега нема официјални информации за обемот на воената помош погодена од „замрзнувањето“ или за времетраењето на привремената суспензија. Се претпоставува дека станува збор за пратки кои вклучуваат оружје и муниција во вредност од над милијарда долари, кои беа одобрени од администрацијата на Џо Бајден, но сѐ уште не пристигнале во Украина.

Каква американска воена помош е обезбедена досега?

Од почетокот на руската инвазија во февруари 2022 година, администрацијата на Бајден ја поддржа украинската војска со воена опрема во вредност од над 65 милијарди долари (околу 63 милијарди евра). Покрај тоа, САД обучуваа и украински војници – како што се пилоти на борбени авиони – и обезбедуваа извиднички податоци и разузнавачки информации. Покрај тоа, има и пакети помош во вредност од милијарди долари во економскиот и хуманитарниот сектор. Севкупно, според натпартискиот Комитет на САД за одговорен федерален буџет, во изминатите три години американскиот Конгрес обезбеди 175 милијарди долари помош за Украина.

Откако Доналд Трамп се пресели во Белата куќа, немаше нови американски пакети воена помош за Украина. Меѓутоа, досега Киев добиваше испораки на оружје и муниција кои беа одобрени од претходникот на Трамп, Џо Бајден. Бајден во декември, само неколку недели пред да ја напушти функцијата, објави нов пакет помош во вредност од речиси шест милијарди американски долари. Ова вклучуваше воена помош, но и поддршка за украинскиот буџет и средства обезбедени преку американската агенција за развој УСАИД. Но, според желбите на администрацијата на Трамп, УСАИД исто така треба да се „затегне“, така што е нејасно дали ќе бидат исплатени ветените средства.

Колку ќе биде ослабена Украина?

Според проценките на западните воени експерти, со досега одобрените испораки на оружје од САД украинската армија треба да може да продолжи со борбите со ист интензитет уште околу шест месеци. Армиските компоненти доставени од Вашингтон досега вклучуваат тенкови Абрамс и Бредли, самоодни хаубици, минофрлачки и артилериски гранати, разни беспилотни летала вклучително оружје, ракетни фрлачи и опрема за чистење мини. САД, исто така, ѝ обезбедија на Украина силна поддршка во областа на воената логистика, на пример со транспортери на војници, камиони за поддршка и тенкови за поставување мостови.

Од особено значење за Украина, сепак, е американската помош во воздушната одбрана. САД испорача неколку типови на системи – како што се Хок, Патриот, Стингер или Авенџер – вклучително и муниција. Ако овие испораки сега бидат откажани, украинската воздушна одбрана, која досега беше доста успешна, може брзо да биде полна со дупки. Руската армија постојано изведува воздушни напади врз цела Украина, особено насочени кон критичната инфраструктура: транспортни патишта, снабдување со електрична енергија, електрани, па дури и украинската индустрија за оружје. Одбранбените системи доставени од САД досега – особено ракетите за противвоздушна одбрана Патриот – тешко може да се заменат од страна на други сојузници, на пример во Европа, поради недостаток на достапна технологија. Украина можеби наскоро нема да може да се спротивстави на руските воздушни напади.

Што би можела да стори Европа?

Во четврток (6.03), шефовите на држави и влади на Европската унија ќе се сретнат на специјален самит во Брисел, каде заеднички ќе разговараат за нивната идна политика за Украина. Претседателката на Европската Комисија, Урсула фон дер Лајен во вторникот го објави својот „План за повторно вооружување на Европа“ од пет точки. Со нејзина помош, ЕУ треба да може да мобилизира „речиси 800 милијарди евра“ за заеднички трошоци за одбраната. „Нов финансиски инструмент на ЕУ“ би овозможил заеми од 150 милијарди евра, кои би можеле да бидат гарантирани од буџетот на ЕУ. Ова, меѓу другото, ќе им овозможи на државите да набават системи за противвоздушна одбрана, артилерија, ракети и муниција, и на тој начин „масовно да ја зголемат својата поддршка за Украина“, рече Фон дер Лајен.

Дали и колку брзо таков план би можел да се спроведе, засега останува нејасно. Плановите на Фон дер Лајен сè уште треба да бидат одобрени од шефовите на држави или влади на самитот на ЕУ. Две земји-членки на ЕУ – Унгарија и Словачка – веќе најавија отпор. Тие ја поддржуваат политиката на Трамп за прекин на огнот во Украина и ѝ се многу поблиски на Москва отколку остатокот од ЕУ.