ПУБЛИКУМ Вистината на прво место
Земјотресот од петокот (28 март, 2025) силно го потресе Мјанмар. Досега има 1700 загинати, но нивниот број би можел да се зголеми откако хуманитарните работници ќе стасаат и до позафрлените региони. На слики кои кружат на социјалните мрежи од градот Мандалеј со 1,6 милиони жители, во близина на епицентарот, се гледаат цели улици на кои секоја втора куќа е урнисана или оштетена. Според ОН, околу 20 милиони луѓе во земјата уште пред земјотресот зависеле од хуманитарна помош.
ДВ успеа да дојде до жители на Јангон кои со часови во страв чекале на информации за пријатели и членови на семејствата во Мандалеј.
Очај и немоќ
Тун Мјинт* јавува дека негови познаници преживеале и седат на улица заради последователните потреси и затоа што се плашат дека куќата не е безбедна.
„Тие раскажуваат дека се слушаат повици за помош од заглавените луѓе, но дека нема многу што можат да направат. Им недостига тешка механизација. А, ако таква е ситуацијата во Мандалеј, тогаш каква ли е во зафрлените и во најголем дел изолирани региони?“, вели Мјинт.
Земјотресот со јачина од 7,7 степени според Рихтеровата скала погоди земја по пучот во 2021 година е завлезена во особено интензивна фаза на граѓанска војна, а и онака веќе беше во тешка состојба. Епицентарот бил во близина на градот Сагајинг недалеку од Мандалеј. Метрополата е еден од регионите со најжестоки борби во граѓанската војна.
Уште пред земјотресот инфраструктурата беше сериозно оштетена од бомбардирањата на хунтата и борбите меѓу различните фракции. Според Програмата за развој на Обединетите нации, по КОВИД-19 и граѓанската војна, секој четврти жител живее во сиромаштија, а според Агенцијата за бегалци на ОН во земјата има 3,6 милиони внатрешно раселени лица. Земјотресот погоди земја во која и онака има големи потешкотии. Потресите уништија безброј станбени згради, универзитетски објекти, но пред сѐ болници, противпожарни служби и здравствени домови.
Погодени се аеродромите во Мандалеј и новиот главен град Најпијда, а многу мостови и улици се непроодни. Најпогодените региони се под контрола на бројни различни чинители во граѓанската војна што само ги отежнува напорите за помош.
Почнува да тече меѓународна помош
Тун Мјинт не верува дека учесниците во граѓанската војна ќе соработуваат со оглед на катастрофата. „Сите засегнати [во граѓанската војна, забелешка на ред.] ќе се обидат да профитираат од ситуацијата“, вели Мјинт. Воената хунта веќе се обрати до меѓународната заедница со барање за помош. Русија, Кина, Индија, Сингапур, САД и ЕУ ветија дека ќе помогнат. Во земјата се пристигнати првите пакети помош и тимови за барање преживеани.
Владата на национално единство (НУГ) објави 14-дневен едностран прекин на огнот за да му помогне на народот. Владата на Мјанмар во егзил е составена од пратеници избрани на изборите во 2020 година. Од државниот удар во 2021 година, таа ја организира вооружената борба против воената влада.
„На луѓето им треба сета можна помош“
Све Маунг* од Мандалај, пребегана во Чијанг Маи во Тајланд заради граѓанската војна, смета дека воената влада под водство на генералот Мин Аунг Хлаинг има предност. „Последиците од земјотресот се поттик за Мин Аунг Хлајинг и Државниот административен совет. Владата на национално единство запаѓа во втор план бидејќи нема логистика да помогне“, вели Маунг. Мјинт порачува дека „искрено, во овој момент не ми е гајле кој ќе победи во војната. На луѓето им треба сета можна помош.“
Катастрофата како колективна карма
Покрај материјалната катастрофа, Мјанмар е погоден и спиритуално. Многу важни пагоди, вклучувајќи ја и пагодата на Буда Махамуни во Мандалај, се сериозно оштетени. По пагодата Шведагон во Јангон, ова е второто најважно светилиште во земјата. „Земјотресот длабоко го потресе идентитетот на Бамар“, вели Тун Мјинт. Според будистичкото мнозинство во Мјанмар, „сè што човек во животот постигнува или претрпува е резултат на негови постапки од претходен живот“, објаснува тој. „Секаква среќа и секое страдање со тоа се секогаш оправдани“, вели Мјинт. Затоа постои колективна карма, еден вид збирна карма на населението во земјата. Од таму земјотресот е и духовна катастрофа.
Слонови за воени авиони
Ова игра важна улога и во граѓанската војна што може да се заклучи и според однесувањето на премиерот и водач на државен удар Мин Аунг Хлајинг. Тој не користи само воени средства против отпорот во сопствената земја, туку го гради и најголемиот мермерен Буда во светот изграден во Најпјидав. Шефот на воената хунта се доживува себеси како заштитник на будизмот. За време на неговата државна посета на Русија на почетокот на март, тој на претседателот Путин му подари ретка книга од 1942 година. Во неа се наведува наводно пророштво од времето на Буда, според кое руски крал и господар на оружјето векови подоцна ќе го донесе златното доба на будизмот. Мин Аунг Хлајинг изрази уверување дека Путин ќе победи во Украина. За време на државната посета шест слонови од Мјанмар симболично беа разменети за шест руски борбени авиони. Овој свет и трансценденталниот се испреплетени, и тоа не само во Мјанмар.
Историски паралели
За разлика од во Тајланд пребеганиот опозициски политичар Све Маунг*, Нјин Вин*, која живее во Јангон, е убедена дека земјотресот е тежок удар за хунтата и според неа е јасен знак дека крајот на хунтата е близу. Улога игра притоа и паралела со силниот земјотрес од 1930 година со слична јачина како и петочниот земјотрес. Во тоа време паднал дел од врвот на пагодата Шведагон, што се толкувало како знак за сериозна државна криза.
Истата година дошло до голема побуна против владеењето на Британците и било формирано „Добама азијајоне“ (Ние бурманско општество), кое со децении ја предводеше политичката борба против колонијалните владетели и значително придонесе за независноста на земјата.
Оваа историска паралела е значајна затоа што многу луѓе ја гледаат сегашната воена влада како колонијална сила во сопствената земја која исто како и Британците, мора да биде протерана. Германскиот експерт за Мјанмар и теолог Ханс-Бернд Целнер исто така смета дека таквата спиритуална димензија може да има значително влијание врз иднината на земјата. „Верата на крајот поместува планини. Но, духовното никогаш не е јасно“, вели Целнер кој смета дека најдобро би било „завојуваните табори во Мјанмар да седнат на маса за да бараат излез од ќор-сокакот во интерес на населението. Предуслов би бил увидот на двете страни дека секоја има свој удел за несреќата на земјата. Но,такво нешто е малку веројатно“, заклучува Целнер.
