Швајцарскиот сеф на железниот олигарх

Минчо Јорданов го темели својот успех на остатоците од општествените претпријатија и на контроверзни државно спонзорирани зделки. Но, додека ја градел бизнис-империјата, истовремено чувал милиони на непријавени сметки во Швајцарија. Податоците што беа споделени со германскиот национален весник „Зидојче цајтунг“ и Меѓународниот проект за известување за организиран криминал и корупција (OCCRP) откриваат досега непознати детали за патот на Јорданов од социјалистички службеник од јавен интерес до балкански тајкун. 

Известуваат: Сашка Цветковска, Бојан Стојановски

„Моторот“ на нелегалните текови на пари го чинат две работи: држави во кои е легално тајно да поседувате фирма и држави во кои е легално тајно да поседувате банкарска сметка. Минчо Јорданов ги имал и двете. Тој не е само бизнисмен и виден член на Управниот одбор на Стопанската комора, Минчо Јорданов е и единствениот бизнисмен што истовремено бил јавен функционер кој се најде во податоците од меѓународната истрага на швајцарската банка „Кредит Свис“.

ИРЛ и партнерите ќе откријат дека тој поседувал осум сметки – три лични и пет на име на компании што ги претставува. Сметките се отворени во периодот од 2000 до 2009 година, кога Минчо Јорданов ќе добие доверба да биде заменик-премиер од 2004 до 2006 година во владата на СДСМ, предводена од Владо Бучковски.

Во изминатата деценија најмалку двапати беше прв на листата на „Форбс“ на најбогатите луѓе во земјава, а во 2015 година се најде меѓу петте најбогати во регионот. Припаѓа на оној мал 0,1 процент на луѓе во чии раце е најголемиот дел од целото богатство на земјата. На почетокот направено е во челичната и градежната индустрија, а денес поседува медиуми, болница, винарница и акции во странски офшор-фирми кои оперираат во Македонија.

Раѓањето на империјата „Зегин“: Швајцарски сметки, банкротирани исландски фондови и една долга приватизација

Медиумското покривање во првите две децении од независноста сугерира дека финансискиот успех на Минчо Јорданов почива на приватизацијата на повеќе поранешни општествени гиганти, а богатството го создава преку голем број државно спонзорирани зделки кои Јорданов ги ужива во текот на целата своја бизнис-кариера.

Подемот на социјалистичкиот службеник

Тој не сака да биде потсетуван на тоа минато ниту, пак, да биде нарекуван олигарх. Себеси се доживува како „вистински инвеститор“, како што ќе изјави во една пригода пред повеќе од 10 години.

„Ме ставаат во таа група олигарси и сакам да потенцирам дека нема никакви елементи за да ме ставаат во таа група со негативна конотација. Јас покажувам вистинско однесување на вистински инвеститор“, ќе нагласи пред медиумите кога Никола Груевски од позиција на премиер ќе оди да му честита на Јорданов затоа што подигнал кредит за инвестиции во нов погон на „Макстил“. (23.4.2007)

Но, Јорданов не бил отсекогаш бизнисмен. Неговата кариера почнува во државното односно општествено претпријатие „Рудници и железарници“-Скопје, меѓу граѓаните популарно наречено Железара. Како виден член на КПЈ, во 1987 година станува генерален директор на Железара, за многу бргу да си замине пред повторно да се врати.

Писмо на стечаен работник од Рудници и Железарници испратено до Владата на РМ во Агенцијата за приватизација со датум од јули 2003 кога премиер е Бранко Црвенковски. Ова е само едно од  многубројните писма на работниците  кои што тврдат дека биле измамени и ограбени од свотие акции за време на процесот на приватизација на Железара

Во 1990 година Јорданов заминува во Москва како претставник на државната компанија „Технометал“ да ги претставува интересите на државните компании од национален интерес. Во фокусот на неговата работа е обезбедување зделки за Железара. Во Москва ќе стекне важни и богати пријатели кои подоцна ќе му станат бизнис-партнери во Македонија. Најважниот е руско-украинскиот тајкун и политичар Сергеј Тарута. Човек кој исто како и Јорданов милионите ќе ги создаде во 90-тите години токму во челичната индустрија.

Не е јасно што сработил во овој период за државните компании, но од Москва не се враќа државниот трговски претставник, туку директор на швајцарската компанија „Дуферко“, која подоцна заедно со Јорданов ќе го приватизира „Макстил“. Непосредно пред приватизацијата, во 1994 година Јорданов си оди од „Дуферко“ и повторно станува директор во „Рудници и железарници“.

Овој поранешен југословенски гигант е најголемиот „виновник“ за брзиот подем на некогашниот социјалистички директор и трговски патник. На Минчо Јорданов му тргнува мошне добро откако во 1997 година преку Законот за трансформација на општествени претпријатија Железара ќе стане АД „Макстил“, а тој и „Дуферко“ едни од новите сопственици.

Следната година ќе се активира политички и ќе стане економски советник во владата на ВМРО-ДПМНЕ предводена од Љубчо Георгиевски, за по шест години да напредува во заменик-премиер, но во идеолошки спротивниот табор.

Државна функција за лични економски реформи 

2004 година

На предлог на новиот мандатар од СДСМ, Владо Бучковски, еден од највидните брендови на транзицијата станува член на највисокиот државен врв – заменик-претседател во Владата и клучниот човек за креирање на економските политики во државата. Неговиот мандат ќе го следат обвинувања за лобирање и висока корупција.

Согласно тогашниот Закон за спречување на корупцијата, како избран и именуван функционер, Јорданов морал да поднесе анкетен лист во Државната комисија, а истовремено не смеел да биде ангажиран или да управува со приватни компании. Вкупните максимални суми на секоја од швајцарските сметки во даден период за сите осум сметки изнесувале 37,7 милиони франци или околу 35 милиони евра.

Временскиот приказ на отворањето на сметките покажува дека во моментот кога стапил на функција веќе управувал со четири активни сметки во Швајцарија, од кои една е заедничка со сопругата Елица Јорданова. Од тие шест сметки во „Кредит Свис“, две се лични сметки, а четири се сметки на правни лица, каде што Јорданов управувал со средствата, нешто што не би можел да го прави доколку не би имал ангажман во тие компании.

На една од неговите лични сметки во „Кредит Свис“, отворена на 15 мај 2002 година, максималната сума пари ќе биде регистрирана на 31.12.2005 во износ од 3 536 651  франци. Ова се случува додека Јорданов е заменик-премиер и извршува јавна функција.

Според анкетниот лист што Јорданов го доставил во Државната комисија за спречување на корупцијата, тој не пријавил средства на сметки во странство. Освен швајцарските сметки, Јорданов во тоа време бил сопственик на компанијата „Репро оне лимитед“, регистрирана на тропските Британски Девствени Острови, позната офшор-дестинација каде што тајноста на сопствеништвото е законски гарантирана. „Репро оне лимитед“ е и центарот на бизнис-потфатите на Јорданов.

Со оваа фирма тој учествува во преземањето на „Макстил“, „Факом“ и подоцна на „Бетон“. Дека таа фирма е негова пред институциите ќе пријави во јануари 2021 годината или 22 години од нејзиното регистрирање, кога на тоа ќе го принудат новите законски обврски.

Дискрецијата што ја гарантираат швајцарскиот банкарски систем била доволна за Минчо Јорданов да остане надвор од „радарот“ на домашните институции. Но, тој не застанал овде, и за време на мандатот отворил уште две сметки. Првата е на 28 октомври 2005 година, а втората е на 21 ноември 2005 година – и двете се правни сметки.

Извор: IRL

Целиот текст ТУКА