Пред две недели укажавме дека во првиот круг се гласаше „против“, додека во вториот ќе се гласа „за“. Јасната доминација на ВМРО-ДПМНЕ определи факторот „за” да биде доминантен согласно логиката дека „секој сака да биде со победникот“ и никој не сака да се најде во рефренот на АББА дека „губитникот останува мал“. И тоа помал од најцрните очекувања во Бихаќка. Можеби е утешно што, според Фројд, соочувањето со најцрните стравови води кон ослободување и нов полет. Но за тоа, потоа. По првиот круг казнување и вториот круг на наградување, следното прашање е – што изгласавме?
Достоинствени проштални говори
Да почнеме од првите реакции. Не колку за утеха, туку за пофалба, прошталните говори на Ковачевски и Пендаровски беа достоинствени и без намера истите да ги искористат за фрлање дамка врз победниците. Стандард кој ВМРО-ДПМНЕ никогаш не го прифати и никогаш не смогна сила да го испорача во духот на Черчил за „во пораз – отпор, во победа – широкоградост”. Ковачевски не се штедеше во самокритика, но и со внимателно испратена пацка до медиумите, која ме потсети на Никсоновата порака дека „печатот веќе нема да го има Никсон за да го шутира безмилосно”.
Клучната поента на Таќе сепак беше шлаканицата испратена до сопартијците, особено оние од кампот на Зоран Заев и Бранко Црвенковски. Кои во умислата дека се побитни од партијата, се освестија во студената реалност дека – мулето што го јаваа го исцицаа до несвест. Не верувам дека и самиот Црвенковски искрено има верувано дека преку Максим Димитриевски ќе си обезбеди некакво индиректно триумфално враќање на голема врата во СДСМ. Но убеден сум дека очекувал Максим да потфрли со такво жестоко, но логично, треснување од земја. Логично, бидејќи зошто некој би гласал за Максим фол-сдсм и трето тркало на ВМРО, кога е поисплативо да се гласа директно за Мицкоски. Со тоа, Црвенковски конечно се соочи дека проблемот не е во СДСМ, туку во неговата диоптрија.
Тирада на самофалби на Претседателката
Евидентно е дека советниците во Бела Палата и на Водно треба час поскоро да седнат и да почнат да ја формираат новата Претседателка. Која очигледно допрва треба да ја научи дистинкцијата помеѓу предавач и шеф на државата. Нејзиниот прв говор од победничка позиција, наместо да биде искористен за дефинирање на претседателството, се сведе на чудна, безмалку Сара-Палинска тирада на самофалење, чудни (симптоматични) погледи кон плафон и плитки обиди да се дистанцира од предизборната „балканска” Силјановска и едноока „мајка на моите” и „маќеа за другите”. Со ваков пристап, со ваква поза на делење лекции, единствено посакувам барем десет минути да бидам мува во кабинетот на Макрон или Шолц и со штоперица в рака да ги гледам нивните фаци додека горда Гордана им дели лекции, подучува демократија и ги гледа гологазните Амори и Нимфи на плафонот. Пред соговорниците да ѝ напишат масна петка во индексот по предметот „политичка реалност и политикантска реторика”.
Лидерот на ВМРО-ДПМНЕ не го спомна круцијалното
За мене барем, најиндикативен момент од обраќањето на Мицкоски беше штуриот аплауз по уште една од неговите рунди на закани со „сите ќе ги апсиме“ и френетичното скандирање по најавата дека „доаѓаат инвестиции”. Кои, слично на бизнисмен од деведесеттите со мобилен в рака, „само што не влегле, чекаат на Табановце”. Во сегмент на нудење стапови (за кои многумина во Бела Палата стравуваат да не заиграат и по нивен грб) и ветување моркови по десетте години гладување на членството.
За многу други, круцијалното во говорот на Мицкоски беше она на што ниту се осврна ниту гo спомна. А тоа се уставните измени, Договорот од Нивице и соработката со ЕУ, НАТО, САД и.т.н. За разлика од Силјановска, таквиот превид не може да биде сметан како случаен, како неискуство или заборавност во часот на триумфот. Мицкоски имаше можност барем низ штуро спомнување да се обиде да се коригира по одбивањето да го подрави членството во НАТО. Во политиката нема втора шанса за давање прв впечаток, па затоа на Мицкоски му успеа да ја потврди веќе всадената предрасуда за него како политичар со дискутабилен став кон Алијансата и Западот воопшто. И тоа е момент кој идните албански партнери ќе треба да го имаат предвид – подобро превентивно час прерано, отколку кобно час предоцна.
Што нуди ВЛЕН?
Таравари нема да даде оставка, која најави дека ќе ја поднесе доколку ги изгуби изборите. Џабе очекувате и залудно ќе барате. Тој е сепак политичар од шинелот на Мендух Тачи, со ептен релаксиран однос кон моралот во политиката. Притоа, таквата оставка не се совпаѓа со цинично вештачки наметнатата еуфорија на ВЛЕН дека имаат победено. Иако имаат изгубено. Сѐ друго е само местење на реалноста во која петте главешини на ВЛЕН си ги куражат следбениците. Но, нејсе, ним за волја, да замислиме дека имаат победено.
Со кој победнички, гласачки, морален, идеен габарит првенците на ВЛЕН влегуваат во преговорите со ВМРО-ДПМНЕ? Нивната единствена понуда, онаа дека „не се ДУИ”, е со рок на траење до првата кривина, во која некој, некаде, некако ќе го праша Мицкоски дали борбата против корупција ги опфаќа и Меџити и Таравари – по основа корупција, како што самиот ги има прозивано. И второ, ќе биде интересно да се следи мисловната карамкаша на ВЛЕН кога ќе се обидат својот „триумф” да го прослават со министерства од формална битност, карши оние прволигашки од ДУИ. Досега беше едноствано концептот на победа да го држат во строго контролиран дискурс кон ДУИ. Но, не и кон ВМРО-ДПМНЕ. А притоа, просторот за договор самите си го имаат скусено преку нудењето на самите себе како најниска понуда со која ем се ставија во подредена позиција пред Мицкоски, ем ја амнестираат ДУИ доколку прифати да ја игра истата игра.