ПУБЛИКУМ Вистината на прво место
Низ текот на целата изборна кампања, социолошките истражувања јавуваат за речиси исти резултати меѓу коалициите на Промената продолжува (ПП)-Демократска Бугарија (ДБ) и ГЕРБ-СДС, како и за желбата на гласачите да се формира влада и да се стави крај на политичката криза.
Сè изгледаше речиси мирно додека секоја коалиција се обидуваше да ги убеди гласачите дека може да формира влада ако го преземе првиот мандат. ПП-ДБ сметаа дека имаат најголеми шанси бидејќи ќе можат да ја одредат формулата на идниот кабинет и да ја наметнат својата реформска агенда. ГЕРБ, пак, инсистираше дека има поголеми шанси да формира влада, бидејќи во декември нивниот кабинет „Габровски“ за само неколку гласови не успеа да помине, додека ПП не стигна ниту до предлог за влада, иако за премиер го предложи академик Денков.
Кој ќе поддржи малцинска Влада?
Но, скриениот дел од равенката не е кој ќе го земе мандатот, туку со чија наклонетост ќе го реализира. Затоа што шансите некој да освои апсолутно мнозинство се само теоретски. И со оваа остра политичка поделба, голема коалиција меѓу главните ривали не доаѓа предвид. Затоа, како мал детал се подразбираше малцинска влада – особено за ПП-ДБ, која води во повеќето анкети.
Додека во последната третина од кампањата, ГЕРБ не кажа категорично дека нема да поддржи малцинска влада на ПП-ДБ, туку ќе предложи свој. Уште поневозможно е ПП-ДБ да поддржи која било влада на ГЕРБ.
Со цел да се обезбеди шанса за малцинската влада на ПП-ДБ, копретседателот на ДБ Христо Иванов се чини дека ја лансираше идејата за формирање уставно мнозинство пред изборот на влада. Неговата идеја е да започне со проект за уставна реформа на обвинителството, што е клучен приоритет за неговата партија. Згора на тоа, тој веќе ја наметна оваа тема на главната политичка агенда, а ГЕРБ и ДПС имаат свои проекти за уставна реформа на судството.
Тоа уставно мнозинство веројатно треба да ја игра и улогата на поткрепувач на малцинската влада, бидејќи тој ќе биде ранлив да падне во секој момент, ако нема доволна парламентарна поддршка. Сепак, не е јасно дали ваквото уставно мнозинство за реформи во правосудството може да биде и отскочна даска за формирање на влада. Затоа што процедурата за уставна реформа е долга, а жален е обидот на собраниската комисија за измена на Уставот – во 47. Народно собрание воопшто не функционираше, а во 48 само симболично почна. Исто така, јавноста нема да прифати 49-от парламент да се занимава со било што пред да се назначи влада. Останува само надежта дека уставната расправа ќе биде некаков амбиент барем за разговори меѓу меѓусебно спротивставените партии за прашањето на власта. Притоа нема ни да биде сигурно дали самата уставна промена ќе биде одлучна, или ГЕРБ и ДПС ќе направат обид да ја затворат темата со некоја половична опција за промени.
Исто така е можно ГЕРБ цврсто да одлучи да преземе иницијатива за сопствено владеење. И само чекаат да дознаат точно колку пратенички мандати ќе имаат, за да ја реализираат својата коалициска или малцинска влада. Тоа е можно со помош на неколку помали партии, меѓу кои и Бугарската социјалистичка партија (БСП)3, доколку се соберат 121 глас. Или можеби овој пат Преродба ќе им обезбеди кворум за малцинска влада.
ГЕРБ го мобилизира електоратот
Се разбира, уште отсега најавеното одбивање на ГЕРБ да поддржи малцинска влада на ПП-ДБ, со едноставно неучество во неговото гласање, може само да продолжи со изборна мобилизација. Не е тајна дека гласачите на партијата на Борисов не се целосно мобилизирани, а таа нема сериозен потенцијал да се прошири надвор од нејзиното јадро. Со пораката „ќе формираме влада и нема да и помогнеме на ПП-ДБ да си го направи своето, дури и да победат на избори“, ГЕРБ посегнува до гласачите кои би гласале за оној кој има најголеми шанси за формирање на редовна влада.
А за ПП-ДБ останува опасноста од самоизолација. Затоа што и малцинската влада мора да се договори – наивно е да сметате на некој да ви го обезбеди тоа, едноставно затоа што имате заеднички програмски цели. Во најмала рака нема да ѝ се допадне неговиот состав – од ГЕРБ одамна отворено кажуваат дека нема да прифатат влада со водечки личности од кабинетот „Петков“. И ако ПП-ДБ не го искористи првиот мандат, на ГЕРБ ќе и биде многу полесно да го исполни вториот – затоа што никој не сака шести по ред избори, трошење повеќе од 100 милиони лева за нив и продолжување на претседателското владеење.
На крајот од предизборната кампања, изгледите 49-от парламент да ја повтори епизодата со неплодниот 48-ми или да ја испрати „хартиената коалиција“ (коалиција на ГЕРБ-ДПС и БСП) на власт изгледа сосема реална. Освен ако гласачите на 2 април не испаднат порешителни од очекуваното за промени, а политичарите на промените не испаднат подалекувиди отколку што изгледаат.
